Documentaire serie: Santería op Cuba
Het Santería geloof stamt af van de verre voorouders van slaven uit Afrika die in Cuba terechtkwamen. Toen die als slaaf in Cuba van boord gingen, hadden ze niets meer behalve hun eigen geloof meegenomen. Eenmaal in de Nieuwe Wereld werden ze door de Spanjaarden gedwongen het katholieke geloof te aanvaarden. Maar ze gaven hun gebruiken nooit echt op. Zo ontstond een aanbidding met elementen uit beide geloven
Aanvankelijk leek het alsof ik voor een poppenhuis stond. De drie tableaus van de tafel stonden vol poppen, beeldjes en speelgoed. Een in het wit uitgedoste zwarte madonna verdrong zelfs de familiefoto’s. De vrouw in de kamer keek er vol bewondering naar. Ze is trots op de trouwfoto van haar dochter en ook op haar barbiepoppen en kunstbloemen. Maar het meest trots is ze op de zwarte madonna, ook wel Onze Lieve Vrouw van Regla, die wordt alom vereerd – zij is de beschermheilige van Cuba.
De wachtruimte van de Santería-gebedsgenezeres. Naast beelden van katholieke heiligen zien we rechtsboven een tekening van een Santeríavrouw in witte kleren. In de wachtruimte bevinden zich drie dames. De meest linkse draagt de kenmerkende witte Santeríakleding. Een van de Santeríagebruiken is het dragen van wit, waarmee je Orisha’s kunt eren en je je spirituele zuiverheid kunt behouden.
In de Cubaanse hoofdstad Havana liep ik door een afgelegen straat. Vanwege de broeierige warmte stond er een deur op een kier. Nieuwsgierig keek ik naar binnen. Linksonder stond een schaal waarin wierook en andere kruiden werden verbrand. Een kop met witte verf om de oogspleten beziet dit alles. Het is een orisha, een bovennatuurlijk wezen die in verschillende Afrikaanse religies voorkomt. Een bebaarde man op krukken bewaakt het geld van de offerande aan zijn voeten. Het is de heilige Lazarus die aanbeden wordt door de Santeríavolgers. Ze prijzen Lazarus en geven hem offers in de overtuiging dat hij gezondheid zal schenken of gezondheidsproblemen zal genezen.
De Amerikaanse auto van voor de Cubaanse revolutie staat veilig achter slot en grendel op de binnenplaats. Niet alleen de eigenaresse houdt er een wakend oog op, ook een in rood met witte kledij versierde madonna rechts in de hoek houdt ons goed in de gaten.
Tentoongesteld in een ruime kamer waar de stoelen voor de komen bezoekers reeds klaar staan. De zwarte madonna is prachtig uitgedost. Zij is er klaar voor. Met haar kunstoogjes kijkt ze me verwachtingsvol aan.
Is het een brief of is het de rekening die deze ambachtsman aandachtig nakijkt? Is het klant of is het zijn buurman die hem om raad vraagt? Met hen kijkt een gekroonde heilige met gouden stralenkrans mee.
Vroeger kende menig huis een hoekje voor de heiligen. Tegenwoordig zouden we het een meditatief plekje noemen. In Cuba bestaan de heilige hoekjes nog, met revolutionaire helden.
Links zien we in het hoekje de buste van de dichter / revolutionair Jose Martí. Daartegenover bevindt zich het heiligenhoekje met een in een fraaie mantel uitgedost Mariabeeld.
Voor het volledige verhaal; klik op link